Wystające łopatki u dziecka, znane również jako winged scapula, są zauważalnym odstępstwem od normy, w którym łopatki zmieniają swoje naturalne położenie, odstając tym samym od pleców. Choć może to budzić obawy, warto zaznaczyć, że jest to powszechnie spotykany aspekt fizjologicznego rozwoju dziecka. Jednak zapoznanie się z informacjami na temat tego zjawiska oraz jego przyczyn, skutków i możliwości terapeutycznych jest kluczowe, aby ewentualnie w przyszłości móc świadomie i skutecznie wesprzeć dziecko, jeżeli dana przypadłość będzie się utrzymywać i przynosić dyskomfort.
Odstające łopatki u dzieci – analiza anatomii i biomechaniki
Łopatka to płaska kość w kształcie trójkąta, która umiejscowiona jest na grzbietowej ścianie klatki piersiowej, zarówno po lewej, jak i po prawej stronie. Stanowi ona tylną część obręczy barkowej oraz łączy się za pośrednictwem mięśni z kręgosłupem, żebrami, czaszką, obojczykiem oraz kością gnykową i ramienną.
Poprawne ustawienie łopatek oraz ich stabilność są istotne dla prawidłowego funkcjonowania obręczy barkowej, oraz innych elementów narządu ruchu. Wystające łopatki u dziecka często świadczą o nieprawidłowym funkcjonowaniu mięśni obręczy barkowej, co może powodować nadmierne obciążenie, zwiększone ryzyko urazów i dyskomfort.
Odpowiednie symetryczne ustawienie łopatek oraz harmonijne ruchy w obręczy kończyny górnej są kluczowe dla uniknięcia uszkodzeń powierzchni stawowych, więzadeł i ucisku nerwów. W przypadku odstających łopatek, szczególnie u młodszych dzieci (do 10 roku życia), należy uwzględnić jeszcze niedostatecznie rozwiniętą stabilność ciała.
Przyczyny powstawania odstających łopatek u dzieci
Asymetryczne łopatki są powszechnym problemem medycznym, który ma różnorodne przyczyny. Wśród nich można wyróżnić między innymi:
- nieprawidłową postawę ciała wynikającą z niewłaściwych nawyków – garbienie się, brak aktywności fizycznej;
- wady wrodzone związane z nieprawidłowościami strukturalnymi układu kostno-mięśniowego;
- nieproporcjonalne rozłożenie się napięć między mięśniami klatki piersiowej a mięśniami grzbietu;
- hipermobilność stawów (zwiększony zakres ruchów w stawach wynikający z nieprawidłowej budowy tkanki łącznej), powodująca dysbalans mięśniowy (osłabienie, przeciążenie mięśni);
- osłabienie mięśni obręczy barkowej, które skutkuje ‘przyklejeniem się’ łopatek do klatki piersiowej;
- skolioza – skrzywienie kręgosłupa powodujące powstanie garbu żebrowego i wypchnięcie łopatki w kierunku grzbietowym;
Wystające łopatki u dziecka – objawy
Oprócz odstających łopatek istnieje jeszcze szereg innych objawów związanych z tą dolegliwością:
- Nieprawidłowe ustawienie obręczy barkowej i głowy
Zwane inaczej protrakcją barków i głowy – polega na znacznym wysunięciu się tych części ciała do przodu względem klatki piersiowej. Dolegliwość ta wynika z osłabienia mięśni grzbietu i napięcia mięśni klatki piersiowej. Przypadłość ta jest szczególnie widoczna, jeśli dziecko stoi bokiem – jego plecy są zaokrąglone, łopatki wystające, a głowa jest pochylona do przodu poza neutralne ustawienie kręgosłupa. Urazowi mogą towarzyszyć między innymi problemy oddechowe oraz bóle w kręgosłupie szyjnym i między łopatkami.
- Niewłaściwe ułożenie kręgosłupa
Wystające łopatki mogą często przyczyniać się do deformacji w kręgosłupie, na przykład skoliozy lub nadmiernej kifozy piersiowej.
- Zapadnięcie się klatki piersiowej
Przypadłość nazywana także klatką szewską polega na lejkowatym zapadnięciu dolnej części mostka i żeber w kierunku kręgosłupa. Charakterystycznymi objawami dla tej dolegliwości są między innymi odstające łopatki, wypukły brzuch oraz zapadnięty mostek.
Kiedy skonsultować się z fizjoterapeutą w przypadku odstających łopatek u dziecka?
Warto skonsultować się z fizjoterapeutą, gdy zaobserwuje się wystające łopatki u dziecka. Specjalista przeprowadza szczegółową analizę postawy, ruchu i mięśni, uwzględniając biomechanikę ciała. Na tej podstawie opracowuje spersonalizowany plan terapeutyczny, który obejmuje między innymi ćwiczenia wzmacniające, korekcyjne i edukację dotyczącą prawidłowej postawy ciała. W razie konieczności fizjoterapeuta zaleci dodatkowe badania diagnostyczne w celu lepszego zrozumienia problemu i dostosowania terapii.
Profilaktyka odstających łopatek u dzieci – jak zapobiegać dalszym komplikacjom?
Po skonsultowaniu się z odpowiednim specjalistą podejmowane są zindywidualizowane działania profilaktyczne mające na celu zapobieganie dalszego rozwoju deformacji łopatek u dziecka. Skupiają się one na regularnym monitorowaniu postawy, systematycznym wzmacnianiu mięśni pleców i barków, edukacji w zakresie prawidłowej postawy oraz regularnych wizytach kontrolnych. Dzięki temu podejściu możliwe jest uniknięcie problemów z odstającymi łopatkami, wspierając równocześnie zdrową postawę i harmonijny rozwój dziecka.