Paluch koślawy (łac. halluks valgus) zwany potocznie haluksem to jedna z najczęściej zgłaszanych przez pacjentów dolegliwości w obrębie stopy. Głównie dotyczy kobiet, ale pojawia się również u mężczyzn, a także nastolatków i dzieci.

Paluch koślawy- objawy

  • stan zapalny, zaczerwienienie oraz ból w okolicy pierwszego stawu śródstopno-palcowego – szczególnie podczas chodzenia
  • ograniczenie ruchomości bądź usztywnienie pierwszego stawu śródstopno- palcowego,
  • zniekształcenie w postaci przywiedzenia palucha i szpotawego ustawienia pierwszej kości śródstopia (czego wynikiem jest wystająca kość po przyśrodkowej stronie stopy)
  • deformacje pozostałych palców
  • modzele (charakterystyczne zgrubienia naskórka)
  • często współwystępuje z płaskostopiem poprzecznym, koślawością tyłostopia oraz koślawością kolan.

O haluksach pisaliśmy już kilka lat temu na naszym Blogu, czy można uniknąć haluksów?

Mechanizmów powstawania paluchów koślawych może być wiele:

  • nieprawidłowe ustawienie kości skokowej
  • koślawość tyłostopia,
  • nieprawidłowe ustawienie kości udowej względem kości podudzia (np. koślawość w stawie kolanowym),
  • płaskostopie czynnościowe oraz strukturalne (wrodzone),
  • choroby reumatyczne
  • otyłość, praca stojąca
Paluch koślawy na stopie
  • wrodzone wady stóp typu stopa Rothbarta oraz stopa Mortona – charakteryzujące się m. in. skróceniem pierwszej kości śródstopia, a w związku z tym zaburzeniem przetaczania stopy podczas chodu (dochodzi do nadmiernej pronacji)
  • noszenie bardzo wąskiego, dopasowanego obuwia oraz butów na wysokim obcasie również sprzyja tworzeniu haluksów –  stopy mają wtedy bardzo ograniczoną swobodę ruchu i są ustawione w nienaturalnej pozycji
  • skłonności genetyczne.

W zdrowej, prawidłowo ukształtowanej stopie paluch ustawiony jest na wprost. Kiedy biomechanika stopy jest zaburzona dochodzi do spychania pierwszego palca w kierunku pozostałych czyli jego koślawienia, jednocześnie uwypuklając głowę pierwszej kości śródstopia. Wynikiem tego jest zaburzenie funkcji stopy.

Niewykryta w porę wada z każdym krokiem będzie się pogłębiać i utrwalać, a z biegiem czasu powodować dolegliwości nie tylko w obrębie stopy, ale również kolan, bioder i kręgosłupa.

Konieczne jest więc jak najwcześniejsze ograniczenie czynnika sprawczego, poprzez działania prewencyjne oraz leczenie zachowawcze. W większości przypadków odpowiednia rehabilitacja (m. in. terapia manualna, ćwiczenia), oraz zastosowanie odpowiedniego podparcia stopy dają świetne rezultaty, powstrzymując dalszą deformację palucha.

Zarezerwuj wizytę w Gliwicach

Zarezerwuj wizytę we Wrocławiu

Jednym ze sposobów wyżej wspomnianego zaopatrzenia ortopedycznego jest stworzenie indywidualnie skorygowanych wkładek do butów. To bardzo ważne, ponieważ każda stopa jest inna, potrzebuje innego traktowania i ma różne wymagania.

Wkładki wykonywane hurtowo są robione na jedną konkretną wadę, np. płaskostopie poprzeczne, koślawość tyłostopia itd. Producenci nie biorą pod uwagę tego, iż w zdecydowanej większości wady stóp to wady złożone i rzadko kiedy mamy do czynienia z pojedynczą dysfunkcją.

Tworząc wkładkę indywidualną dla stopy z deformacją w obrębie palucha, trzeba wziąć pod uwagę również choroby towarzyszące, zakresy ruchomości stawowej, ewentualne nieprawidłowości w budowie stopy (wrodzone bądź nabyte w skutek operacji, urazu), rodzaj noszonego obuwia, specyfikę wykonywanej pracy, najczęściej podejmowany rodzaj aktywności fizycznej oraz biomechanikę całej kończyny dolnej – czyli ustawienie stawu kolanowego, biodrowego oraz miednicy.

Korekcje we wkładkach są precyzyjnie dopasowywane na podstawie odbitek stóp i mają na celu przede wszystkim zatrzymanie dalszego pogłębiania się wady – w tym przypadku haluksa, ograniczenie lub wyeliminowanie dolegliwości bólowych oraz obrzęku w okolicy pierwszego stawu MTP, poprawę jakości chodu, a także biomechaniki stawów znajdujących się wyżej – kolanowych, biodrowych, stawów kręgosłupa.

Z kolei odpowiednio wczesne zastosowanie wkładek w ramach prewencji pierwotnej zabezpieczy stopy przed pojawieniem się wady. 

Stosowanie wszelkiego rodzaju separatorów/ dystraktorów na paluch koślawy zdecydowanie nie przyniesie oczekiwanych korzyści – bierna korekcja tylko na chwilę przyniesie ulgę w bólu i ustawi paluch we właściwym ułożeniu. Usunięcie dystraktora spowoduje na powrót nieprawidłowe ustawienie stawu.

Stopa to narząd dynamiczny, dlatego tak ważna jest jej dokładna i wnikliwa diagnostyka nie tylko w pozycjach statycznych, ale przede wszystkim w dynamice, czyli podczas chodu oraz dobór indywidualnego zaopatrzenia ortopedycznego, w tym przypadku wkładek.

Warto również zwrócić uwagę na rodzaj/typ noszonego obuwia. Buty o wąskim przodostopiu, buty na bardzo cienkiej podeszwie, buty na obcasie – powinny zostać zamienione na buty, w których stopy będą miały większą swobodę ruchu – o większej tęgości, gdzie możliwe będzie rozszerzenie wszystkich palców stóp oraz przynajmniej jednocentymetrową, elastyczną podeszwą.

Leczenie operacyjne powinno być zawsze ostatecznością, poprzedzoną dokładną rozmową z pacjentem.