Koślawość kolan

Kolana koślawe (łac. genu valgum) i kolana szpotawe (łac. genu varum) – to określenia opisujące wady kończyn dolnych, charakteryzujące się zaburzeniem ich osi, czyli nieprawidłowym ustawieniem kości udowej względem kości piszczelowej. Koślawość kolan i szpotawość kolan to wady bardzo często rozpoznawane przez specjalistów zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Nie zawsze jednak otrzymujemy jasną i zrozumiałą informację dotyczącą charakterystyki problemu, jego powagi oraz możliwości radzenia sobie z nim.

Koślawość kolan – definicja i objawy

O koślawości kolan mówimy, kiedy w pozycji stojącej ze złączonymi nogami nasze kończyny dolne od bioder aż do stóp przypominają swoim ustawieniem kształt literki ‘X’ czyli kolana i uda stykają się ze sobą, natomiast stopy znajdują się w pewnej odległości od siebie. Za pomocą linijki czy taśmy centymetrowej możemy wówczas zmierzyć dokładnie ile centymetrów dzieli kostki wewnętrzne i określić wielkość wady. Można to również zbadać oceniając stopień koślawości kąta rzepkowo-udowego u specjalisty, np. fizjoterapeuty.

Koślawość może dotyczyć jednej lub dwóch kończyn dolnych. Jeżeli występuje tylko z jednej strony często mamy do czynienia z pozornym skrótem kończyny (co może mieć konsekwencje w postaci skrzywienia kręgosłupa). Osoby, u których zdiagnozowano koślawość kolan często mają problemy z chodem, który wydaje się niedbały, niezgrabny i może powodować dolegliwości bólowe. Nieprawidłowe ustawienie osi kończyn dolnych zwiększa ryzyko zwichnięć rzepki.

koślawość kolan

Koślawość kolan u dzieci

ustawienie kolan

Jest rozpoznawana bardzo często, ale nie zawsze musi być powodem do niepokoju. Trzeba pamiętać, że między 3 a 5 rokiem życia występuje tzw. koślawość fizjologiczna czyli jeden z naturalnych etapów kształtowania kończyn dolnych. Występuje dlatego, że układ więzadłowo-mięśniowy nie jest jeszcze do końca wydolny. Jeżeli stopień koślawości nie jest większy niż 10-150 lub odstęp między kostkami nie przekracza 5 cm nie ma powodu do obaw – w trakcie dalszego wzrostu dziecka, koślawość powinna się redukować.

Konieczne jest natomiast ciągłe obserwowanie rozwoju kończyn dolnych u dziecka przez rodziców oraz regularne konsultacje u specjalisty (szczególnie po ukończeniu 5 roku życia), aby w razie pogłębiania się wady jak najszybciej rozpocząć działania lecznicze: terapię manualną, ćwiczenia korekcyjne, a także zaopatrzyć dziecko we wkładki korygujące do butów. Wczesne oraz indywidualnie dobrane leczenie daje bardzo dobre i trwałe efekty.

Zanim udamy się na wizytę do lekarza czy fizjoterapeuty, możemy wstępną diagnostykę
przeprowadzić samodzielnie w domu.

U

Obserwacja

Częste przyjmowanie przez dziecko siadu ze złączonymi kolanami i szeroko ustawionymi stopami (siad przypomina literkę ‘W’) oraz stanie w szerokim rozkroku może sygnalizować predyspozycje dziecka do koślawienia kolan.

Z

Pomiary

  • Taśmą centymetrową bądź linijką mierzymy odległość między kostkami wewnętrznymi, kiedy dziecko stoi ze złączonymi kolanami,

  • wykonujemy prowizoryczny pion budowlany – sznurek zakończony cięższym przedmiotem (np. pierścionek), przykładamy na środek rzepki i obserwujemy, gdzie pada koniec z pierścionkiem – prawidłowo między I a II kością śródstopia, w przypadku koślawości będzie przesunięty do wewnętrznej części stopy.

Przyczyny powstania wad kolan

  • nieprawidłowe ukształtowanie anatomiczne stawów biodrowych (dysplazja),
  • ustawienie kości udowej w nadmiernej rotacji wewnętrznej,
  • wrodzone wady kolan,
  • zbyt duża masa ciała (nadwaga, otyłość),
  • wady stóp – szczególnie stopy płasko-koślawe,
  • wrodzona wiotkość struktur więzadłowych (hipermobilność),
  • obniżone napięcie mięśniowe (niewydolność mięśni posturalnych),
  • porażenia mięśni (spastyczne, wiotkie),
  • zapalenie stawów, choroby reumatyczne, choroby nowotworowe
  • niedobór witaminy D (krzywica),
  • szybki wzrost dziecka,
  • urazy i złamania,
  • długotrwałe utrzymywanie pozycji stojącej,
  • nieleczone przykurcze mięśniowe.

Postępowanie lecznicze

R

Stosowanie indywidualnie dobranych ćwiczeń korekcyjnych wzmacniająco-rozciągających

R
Noszenie indywidualnych wkładek korygujących jako uzupełnienie oraz utrzymanie efektów ćwiczeń i terapii.
R
Regularna i różnorodna aktywność ruch
R
Praca manualna terapeuty na strukturach stawowych, mięśniowych, więzadłowych.
R
W przypadku pracy stojącej, używanie odpowiednio dopasowanego obuwia ortopedycznego, korygującego schorzenie.
R
Zmniejszenie nadwagi, jeśli występuje.

Zarezerwuj wizytę w Gliwicach

Zarezerwuj wizytę we Wrocławiu

Przeciwwskazania

Q
Unikanie długotrwałego utrzymywania pozycji stojącej — szczególnie w rozkroku, siadu w kształt „W”.
Q
Uprawianie sportów długotrwale obciążających kończyny dolne – jazda na nartach tzw. pługiem, jazda na łyżwach.
Q
Chodzenie na wewnętrznych krawędziach stóp.

Konsekwencje nieleczonej koślawości kolan

  • Przeciążenie struktur więzadłowych oraz torebek stawowych nie tylko w obrębie kolan, ale także stóp, bioder, kręgosłupa co może być przyczyną stanów zapalnych oraz dolegliwości bólowych,
  • pojawienie się nieprawidłowości w obrębie stóp, np. koślawości tyłostopia, koślawości palucha (haluks), płaskostopia podłużnego,
  • nadmierne rozciągnięcie naczyń krwionośnych w obrębie stawu kolanowego, prowadzące do zaburzenia jego odżywiania i szybszych zmian zwyrodnieniowych,
  • boczne skrzywienie kręgosłupa – szczególnie, gdy koślawość jest jednostronna,
  • zmiany kostne polegające na przeroście kłykcia przyśrodkowego kości udowej, a zahamowaniu wzrostu kłykcia bocznego, skręcenie podudzia oraz przeprost stawu kolanowego,
  • dysbalans mięśniowy i więzadłowy- pewne grupy mięśni i więzadeł ulegają znacznemu skróceniu, a inne wydłużeniu co przenosi się na ich napięcie, przestają spełniać swoją rolę powodując przeciążenia w obrębie pozostałych tkanek miękkich, stany zapalne i w konsekwencji dolegliwości bólowe,
  • przykurcz przywiedzeniowy w stawie biodrowym.

Koślawość kolan u osób dorosłych

Zazwyczaj jest utrwaloną już wadą z okresu dzieciństwa, która została zbagatelizowana bądź nieprawidłowo leczona. Stanowi nie tylko problem kosmetyczny, ale może przyczynić się również do szybszych zmian zwyrodnieniowych w obrębie kolan, a także dolegliwości bólowych w obrębie kręgosłupa, stawów biodrowych czy stóp.

Leczenie zachowawcze u osób dorosłych to przede wszystkim unikanie czynników nasilających wadę i dolegliwości bólowe (długotrwałe utrzymywanie pozycji stojącej, bieganie, dźwiganie ciężarów), regularna, dostosowana do możliwości i nie powodująca przeciążeń aktywność ruchowa (np. pływanie), stosowanie odpowiedniego obuwia miejskiego i sportowego oraz indywidualnie dopasowanych wkładek korygujących. W tym celu warto udać się do fizjoterapeuty, który zbada dokładnie narząd ruchu oraz wskaże możliwe rozwiązania danego problemu, biorąc pod uwagę pracę, tryb życia, choroby towarzyszące. Niejednokrotnie zaleci kilka sesji terapii manualnej, która rozluźni i odżywi miejsca zmienione chorobowo, a także przygotuje stawy i mięśnie do aktywności fizycznej. Należy również pamiętać o zbilansowanej diecie, a także – jeśli to konieczne – zrzuceniu zbędnych kilogramów.

W przypadku bardzo zaawansowanej koślawości kolan, która wiąże się ze znacznymi zmianami zwyrodnieniowymi powierzchni stawowych, silnymi dolegliwościami bólowymi lub stanami zapalnymi kości czy stawów, często jedynymi metodami leczniczymi są zabiegi operacyjne- osteotomia (przecięcie kości i ustawienie jej w prawidłowym położeniu) lub całkowita wymiana stawu czyli endoprotezoplastyka.

Gabinet Gliwice - zadzwoń!

Gabinet Wrocław - zadzwoń!