Skolioza idiopatyczna jest deformacją kręgosłupa zachodzącą w trzech płaszczyznach – czołowej, poprzecznej i strzałkowej. Zatem, kręgosłup nie ulega tylko wygięciu do boku, ale również rotacji oraz zniekształceniu w obrębie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa – lordozy i kifozy.
Możliwe przyczyny skoliozy
Etiologia skoliozy nie jest obecnie znana, ale upatruje się przyczyn w niedoborze witaminy D, uwarunkowaniach genetycznych czy zmianach hormonalnych. Wada ta znacznie częściej dotyka dziewcząt niż chłopców, a momentami krytycznymi są etapy nagłego wzrostu – w okresie wczesnoszkolnym, gdy aktywność spontaniczna jest ograniczona poprzez przymusowe siedzenie w ławce szkolnej, oraz w wieku dojrzewania, podczas tzw. burzy hormonalnej. Jest to zatem najlepszy czas na kontrolę postawy ciała u specjalisty – fizjoterapeuty lub lekarza ortopedy.
Czy skolioza będzie postępować czy też nie, będzie zależne m.in. od wieku pacjenta, wartości kąta skrzywienia (kąta Cobba), kąta rotacji tułowia i uwarunkowań rodzinnych.
Dobór terapii skoliozy uzależniony jest od wielkości kąta skrzywienia kręgosłupa (kąta Cobba), ilości łuków, wieku pacjenta i towarzyszących mu dolegliwości bólowych.
Wykorzystuje się ćwiczenia stabilizacji centralnej, ćwiczenia z zakresu metod specyficznych i terapię manualną. Przy skrzywieniach powyżej 25st może być włączone leczenie gorsetowe w wymiarze 24, 12 lub 6 godzin na dobę. W przypadku skrzywień powyżej 45 stopni kąta Cobba oraz dużym ryzyku progresji możliwa jest operacja skoliozy.
W profilaktyce, ale też w samej terapii wad postawy, nie bez znaczenia jest aktywność fizyczna. Wpływa na ogólne samopoczucie oraz wydolność mięśni posturalnych, które mają kluczowe znaczenie w utrzymaniu prawidłowej sylwetki. Więcej informacji o terapii oraz rehabilitacji skolioz znajdziesz tutaj.
Warto pamiętać, że według zaleceń WHO codzienna dawka ruchu dla dzieci i młodzieży powinna wynosić co najmniej 60 minut aktywności o umiarkowanym lub wyższym natężaniu.
Czy skolioza będzie się powiększać?
Na powiększanie się skoliozy ma wpływ m.in. wielkość skrzywienia, mierzona w stopniach według kąta Cobba oraz wiek kostny, określany według skali Rissera.
Im większa wartość kąta Cobba w okresie szybkiego wzrostu, tym ryzyko progresji (zwiększenia się) skoliozy jest większe.
Ryzyko progresji maleje, gdy wiek kostny osiąga co najmniej II stopień według skali Rissera (odpowiada końcowej fazie dojrzewania):
Zatem jednym z głównych celów leczenia skoliozy będzie zatrzymanie progresji skrzywienia (lub nawet jej zmniejszenie). W holistycznym podejściu do terapii istotne jest:
- zapobieganie lub leczenie dysfunkcji układu oddechowego
- zapobieganie lub leczenie dolegliwości bólowych kręgosłupa
- poprawa estetyki wyglądu pacjenta
Czy można wyleczyć skoliozę?
Odpowiadając na pytanie, czy można wyleczyć skoliozę, można stwierdzić, że leczenie skolioz jest procesem długotrwałym i wymagającym. W proces terapeutyczny powinien być zaangażowany zarówno małoletni pacjent, jak i jego rodzic/opiekun. Natomiast regularną opiekę nad pacjentem powinien sprawować zespół specjalistów: lekarz ortopeda, fizjoterapeuta, a w niektórych przypadkach również ortotyk i psycholog.
Wczesne wykrycie i odpowiednia rehabilitacja skolioz pozwala w większości przypadków na uniknięcie operacji. Niestety warunkiem dużej skuteczności jest rehabilitacja pacjenta, przed zakończeniem procesu kostnienia u dziecka (około 18 roku życia). Lekarze i fizjoterapeuci wciąż edukują swoich pacjentów i ich rodziców/ opiekunów, że skolioza nie zniknie ani nie cofnie się samoistnie. Na każdym etapie leczenia skolioz niezbędna jest fizjoterapia i regularne ćwiczenia wzmacniające mięśnie tułowia. Nie należy zwlekać z diagnostyką u fizjoterapeuty lub ortopedy, bowiem każda wada postawy rozpoznana na wczesnym etapie pozwala zatrzymać jej pogłębianie, a także daje spore szanse na jej korektę.
Diagnostyka i rehabilitacja skolioz w Ortomedicum Gliwice
Diagnostyka i rehabilitacja skolioz w Ortomedicum Wrocław
Źródła:
- 2016 SOSORT guidelines: orthopaedic and rehabilitation treatment of idiopathic scoliosis during growth, Scoliosis and Spinal Disorders 3, 2018.
- WHO guidelines on physical activity and sedentary behaviour: at a glance. Geneva: World Health Organization; 2020.
- Czaprowski D, Tyrakowski M, Dembińska A, Lewandowski J, Kozinoga M, Bloda J, Stoliński Ł, Kolwicz-Gańko A, Kalicki B, Kędra A, Kossakowski D, Stępień A, Piwoński P, Murawski P, Klukowski K, Kotwick T. Zasady prowadzenia badań przesiewowych w kierunku wczesnego wykrywania skoliozy idiopatycznej – rekomendacje Komitetu Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej Polskiej Akademii Nauk.
- Kleszczyk K. Sobiera M, Kuc K. Aktywność fizyczna dzieci w wieku 9-10 lat a wady postawy w obrębie tułowia. Rozprawy Naukowe Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu 2017; 58: 12-21.
- Śmigiel S, Pawlak Ż., Andryszczyk M, Topoliński T. Czynniki wpływające na zmianę postawy ciała u dzieci w wieku szkolnym. Aktualne Problemy Biomechaniki 2017; 4.
Artykuł powstał przy współpracy z Winncare – producent sprzętu rehabilitacyjnego.